In de Delftse wijk Buitenhof is een sociale print- en kopieerzaak geopend: Kopie Koffie. Profi printwerk, goede koffie én een sociale functie voor de buurt. Open Kaart gaf vorm aan het uitgangspunt om inrichting, aankleding en uitstraling optimaal te laten bijdragen aan de doelstellingen van de sociale onderneming. Keuzes over bedrijfsvoering, huisstijl en ruimtelijke ingrepen konden daardoor in samenhang worden genomen.
De voormalige kapperszaak aan de Chopinlaan is één van de weinige winkelpanden in de uit flats opgebouwde buurt. Al ruim voor de opening weten buurtbewoners deze plek te vinden. Ze lopen er binnen om een ervaring te delen, uit nieuwsgierigheid of om hulp bij het gebruik van hun mobiele telefoon. Oprichter Harmen van der Laan zegde zijn baan als drinkwatertechnoloog op om iets te kunnen betekenen voor zijn buurt. ‘We willen de Tony Chocolonely van het printwerk worden’. Banen creëren voor buurtgenoten met afstand tot de arbeidsmarkt, maar bovenal een plek bieden waar mensen gezien worden. Met de aanloop lijkt het wel goed te zitten, maar gaat het ook lukken hier een financieel gezonde onderneming te draaien? En hoe optimaliseer je daarbij je sociale impact?
Scènes in de copy corner
Harmen van der Laan omschrijft zijn onderneming als een warme hartelijke vrouw die een taart aan het bakken is, geïnspireerd op de film The Shack. De vergelijking met het kinderprogramma Taarten van Abel dringt zich ook op; de persoonlijke en vertrouwde sfeer gaat gepaard met een concreet doel: er moet een taart gebakken worden. Hierdoor vallen er geen pijnlijke stiltes – er wordt gewerkt – en wordt er ook geen oplossing op alle problemen verwacht; slechts een luisterend oor.
In het boek ‘Scènes in de copy corner’ geeft Joke van der Zwaard een fijngevoelige beschrijving van informele ontmoetingen in een kopieerzaak in Rotterdam. Mensen komen met uiteenlopende redenen in de winkel; studenten zijn er vaak wel een uur bezig om een dictaat te kopiëren en praten intussen bij over hun privéleven, mensen komen iets printen en inbinden waar ze met veel liefde aan hebben gewerkt, een ander heeft een kopie van officiële documenten nodig voor een belangrijk moment in het leven. Het is een combinatie van het feit dat mensen er langere tijd zijn, maar ook te gast zijn en door de eigenaren geholpen moeten worden. De winkel is vooral een werkplaats van eigenaar en bezoekers. Wachten, om je heen kijken en meeluisteren is daar onderdeel van. Dit zorgt voor een bijzondere sfeer waarin mensen van uiteenlopende achtergrond op ontspannen wijze met elkaar verblijven. Je bent er niet anoniem, maar kunt je wel tijdelijk ruimte toe-eigenen. Daarbij zijn de apparaten langs de gevel opgesteld zodat er contact is met de straat en van buiten zichtbaar is wat er gebeurt.
De ambitie van Kopie Koffie is om de sociale functie van zo’n kopieerzaak optimaal te vergroten door deze te combineren met een koffiezaak. Ook de buurtstichting wil het gebouw als uitvalsbasis gaan gebruiken. Mensen met verschillende achtergronden hebben daardoor elk hun reden om er tijd door te brengen en zo vertrouwd met elkaar te raken.
Ontwerpen voor impact
Laagdrempeligheid is gebaat bij een leesbaar ontwerp. In de inrichting is daarom gebruik gemaakt van de bouwkundige structuur van het gebouwtje, dat twee ingangen en twee dakvormen heeft. De ruimte kent twee gele balies – voor drukwerk en voor horeca – waarin de naam Kopie Koffie tot uitdrukking komt. De productieruimte van het drukwerk is afgescheiden van de keuken. Tegelijkertijd staan in het publieke gedeelte de tafeltjes en kopieermachines naast elkaar. Papieren kunnen even op tafel worden neergelegd, flexwerkers maken nog een printje voor ze een bespreking hebben en klanten van het drukwerk bestellen een kopje koffie terwijl ze wachten op hun bestelling.
Geen buurthuis, maar ook geen winkelformule.
Binnen is met eenvoudige middelen een frisse sfeer neergezet. Zo zijn alle wanden en plafonds wit gesausd en is de matte folie van de ramen getrokken. Een pvc-vloer met houtpatroon maakt het af. In de uitvoering is leesbaar dat het met eigen inspanning tot stand is gebracht. Dat maakt de ruimte persoonlijk en informeel. Tegelijkertijd zijn de printers en de koffiemachine van de hoogste kwaliteit. Fietskoeriers leveren professioneel drukwerk aan bedrijven, terwijl buurtbewoners voor €2,50 mee kunnen lunchen aan de stamtafel die in een sociale werkplaats is gemaakt. Twee banken zijn overgenomen uit een kerk, ook staan er kopjes klaar waarvan de inhoud al is voorgeschoten door vrijgevige klanten.
Ontwerpen en ondernemen hand in hand
Tijdens het ontwerpproces vond continu afstemming plaats tussen de ruimtelijke opzet, het ondernemingsplan, de huisstijl en de samenwerking met de buurt. Open Kaart legde verschillende indelingsmogelijkheden voor die verschilden in de verhouding tussen kopie en koffie, publiek gedeelte en productieruimte en de mogelijkheid om een loket voor to go producten te realiseren. Van elke optie werd bekeken wat dit betekende voor de benodigde bezetting, de capaciteit en verwachte omzet van de print- en/of koffiezaak, de veiligheid en de snelheid waarmee gestart kon worden. Een terugkerende vraag was wat het minimum viable product was om mee van start te gaan, zonder de verschillende doorgroeimogelijkheden uit het oog te verliezen.
In de praktijk betekende dit, dat zowel een toekomstperspectief als een uitgewerkte eerste stap werd aangeleverd, aangevuld met advies-op-verzoek. Zodra de hoofdopzet bekend was, konden muurtjes worden doorgebroken, potten verf worden besteld en de inrichting van de keuken worden uitgewerkt. Tegelijkertijd werd aan voorbijgangers gevraagd wat ze over zouden hebben voor de verschillende producten. De uitkomst van dit proces was dat de onderneming bij de opening al dicht in de buurt zat van het eindbeeld. De twee aanwezige wethouders konden als openingshandeling een kop koffie zetten en een certificaat printen.
Toekomst
Vergunningsplichtige ingrepen en andere maatregelen die te veel tijd kosten zijn in deze fase niet meegenomen. Dit gaat onder meer over het betrekken van een naastgelegen berging, het realiseren van een extra raam, een loket en het plaatsen van lichtletters op de gevel. Zitgelegenheid in de voormalige plantenbakken behoort komende zomer tot de mogelijkheden, daarnaast wordt verkend of een terras kan worden gerealiseerd op de plek van de naastgelegen bosschage. Want wie impact wil creëren, moet zichtbaar zijn.
Wil je het verhaal van Kopie Koffie zelf beleven en zo bijdragen aan de sociale doelstellingen? Kijk op www.kopiekoffie.nl voor de openingstijden.
