Simion Blom zet zich al jaren in voor Amsterdam Zuidoost, zowel vanuit lokale organisaties als in de politiek. Hij was gemeenteraadslid en tot voor kort dagelijks bestuurder in het stadsdeel. De gemeente stelde een beheercoöperatie als voorwaarde bij de uitgifte van de grond. Hoe kijkt hij naar de betekenis van een beheercoöperatie voor Zuidoost? “Dat je heel verschillende mensen uit Zuidoost hebt die samen zoiets groots realiseren is een vorm van emancipatie en burgerschap. Het doet wat met je buurt als er mensen wonen die dat leiderschap hebben laten zien.”
Als mensen jou vragen wat een beheercoöperatie is, wat zeg je dan?
“In een beheercoöperatie realiseert een groep bewoners samen met een woningcorporatie hun huisvesting, waarbij het eigendom bij de corporatie ligt maar het eigenaarschap zoveel mogelijk bij de bewoners. Huurders beheren het en ze bepalen ook echt hoe hun complex eruit ziet en wie er komen te wonen. Dat vraagt van hen om een visie op wat voor plek het is, met wat voor woningen en hoe je met elkaar samenleeft.”
“Het is al vrij lang de inzet van de gemeente om meer in te zetten op coöperatieve woonvormen. En nog steeds. De motivatie daarvan is om meer eigenaarschap te leggen bij bewoners. De macht ligt nu heel erg bij corporaties en projectontwikkelaars, maar bewoners moeten ook veel meer een actor worden. Ik ben al een tijd bezig met de vraag hoe we talenten in Zuidoost binnenboord kunnen houden. Als dagelijks bestuurder van Zuidoost was het daarom één van mijn prioriteiten om het coöperatieve gedachtengoed te stimuleren, denk aan duurzame energie en kredieten. Ik wilde ook veel meer kavels reserveren voor coöperatief wonen.”
Een middel om te werken aan rechtvaardigheid
Bij de selectie van bewonersgroepen voor de beheercoöperatie aan het Vreeswijkpad was de binding met Zuidoost een vereiste. “Er is en wordt in Zuidoost heel veel gebouwd en veranderd. Juist in een stadsdeel waar het niet altijd makkelijk is geweest en mensen gemarginaliseerd zijn wil je dat mensen die er al woonden ook onderdeel zijn van de belofte die Zuidoost nu in zich meedraagt. Dat is vanuit rechtvaardigheid belangrijk. Er staat geen hek om Zuidoost, iedereen is welkom en er komen de komende jaren veel mensen bij van allerlei kanten. Maar je wilt wel het karakter van de buurt behouden en geen gentrificatie krijgen. Emancipatie van de bewoners in plaats van het verdrukken en vervangen van bewoners.”
Op het kavel naast de beheercoöperatie geldt een koopstartregeling zodat bewoners onder de marktwaarde een woning kunnen kopen. Ook daar krijgen bewoners van Zuidoost deels voorrang. “Op sommige plekken moet je wat radicaler dingen doen om te voorkomen dat mensen hier straks niet meer kunnen wonen. Daarin zie ik het belang van dit soort initiatieven. Naast de 40-40-20 regeling die een balans tussen goedkopere en duurdere woningen bewaakt, geldt er in delen van Zuidoost een voorrangsregeling. Dat betekent dat bij 25% van wat gebouwd wordt mensen uit de buurt voorrang krijgen. Als die condities op orde zijn, is daarna iedereen anders ook welkom.”
Wat maakt zo’n ontwikkeling voor Amsterdam Zuidoost anders dan op andere plekken?
“Ik denk dat deze constructie vrij uniek is, maar je zou het overal moeten doen. Het maakt me trots als Zuidoost de reden is om het elders ook te doen. We zijn in heel veel dingen al pionier en inspirator geweest, maar dat werd overschaduwd door de beeldvorming. In de jaren ’80 kwam de Bijlmer vaak negatief in het nieuws, als een getto. Maar mensen praten nu heel positief over die tijd omdat de community zo sterk was. De gemeenschapszin die je in Zuidoost vindt is uniek voor Amsterdam en andere grote steden. Ik realiseerde me laatst dat in de beginjaren van Zuidoost hier ook heel veel collectieve ruimtes waren. Huiskamers, buurtcafé’s en buurtsalons, alles wat kan faciliteren om een gemeenschap te zijn. Het wonen met collectieve ruimtes past dus eigenlijk goed bij het oorspronkelijke idee van de Bijlmer. Dat vind ik mooi.”
Een nieuwe definitie van de middenklasse
“Zuidoost is hofleverancier van professionals en talenten, al wordt dat onvoldoende erkend. Mensen komen hier naartoe, emanciperen en verhuizen weer. Daardoor worden ze als ze eenmaal succesvol zijn niet meer gezien als mensen van Zuidoost. Ook dat heeft te maken met hoe je de huisvesting organiseert, of mensen door kunnen stromen naar een koopwoning in de buurt of moeten verhuizen naar Almere of Purmerend.”
“Maar laten we ons niet blindstaren op de middenklasse als inkomensgroep. Ik pleit voor een nieuwe definitie van de middenklasse. De mensen die je hier wilt houden zijn de mensen die maatschappelijk impact maken. Denk aan goede kunstenaars die misschien niet veel verdienen maar wel mooi werk maken en inspireren. Mensen die leiderschap en burgerschap laten zien zijn ontzettend belangrijk voor de ontwikkeling van de samenleving en het inspireren van jongeren. Je hebt veel meer aan iemand die een voorbeeld is dan aan iemand met toevallig een mooie auto voor de deur.”
Het proces als emancipatiemiddel
“Mensen die zo’n beheercoöperatie opzetten hebben vaak deze kenmerken, ook al weten ze dat van zichzelf nog niet. De groep van het Vreeswijkpad was in het begin heel bescheiden en niet gewend om mee te denken, iets te vinden. Ik kom uit de politieke wereld en heb een groot netwerk bij allerlei groepen. Het viel me op dat mensen zich in het begin afvroegen: mag ik hier echt wat van vinden? Schuilt hier niet iets achter?”
“Het proces dat vervolgens is ingezet is ingewikkeld maar mooi: verschillende mensen die samen iets heel serieus realiseren. Dat is een stap richting meer eigenaarschap en draagt bij aan de emancipatie van mensen. In het proces ontwikkelen mensen een vorm van burgerschap. Ik waardeer het enorm dat Rochdale ruimte biedt aan bewoners om te experimenteren. Dat lukt alleen met het leiderschap van iemand zoals Mosgan die zowel bewoners als de interne organisatie meekrijgt.”
Hoe kijk je naar de toekomst?
“Deze nieuwe manier van werken zouden we zeker meer moeten doen. Het zal zijn weerslag hebben op de buurt, daar ben ik van overtuigd. Het is belangrijk dat je mensen hebt die naar elkaar omkijken, zich met dingen bemoeien, tegenspraak organiseren en de gemeente dwingen om er iets aan te doen. Daardoor kun je als gemeente partnerschappen aangaan met groepen mensen en lokale initiatieven. Als je mensen in je buurt hebt die zo betrokken zijn en het leiderschap hebben laten zien dat nodig is om een beheercoöperatie te vormen, dan trekt dat de buurt op. Ook van mensen die nooit van zichzelf dachten dat ze die eigenschappen in zich hebben, jong en oud, blijkt dat ze dit kunnen wanneer ze de kans krijgen en gevraagd worden.”
Dit interview is onderdeel van een drieluik over de beheercoöperatie. Lees ook de overige interviews en onze nieuwsbrief over dit onderwerp. Neem gerust contact op als je daar meer van wilt weten.
