De arbeidsmarkt verandert en beroepsopleidingen willen meebewegen. Maar dan moeten de schoolgebouwen daar wel ruimte voor bieden en dat is nu vaak niet het geval. Daarom zoekt Open Kaart* samen met ROC Horizon naar manieren om het schoolgebouw flexibel in te zetten, en zo hun onderwijs toekomstbestendig te maken. Jurrian Arnold leidt het ontwerpend onderzoek.
Voor welke uitdaging staan beroepsopleidingen op het moment?
Jurrian: “Beroepsopleidingen hebben te maken met steeds sneller veranderende beroepen, doordat de maatschappij verandert en door technologische innovatie. Zo krijg je bijvoorbeeld 3D-foodprinting, waarmee een gebakje geprint kan worden in plaats van samengesteld door een banketbakker. Of dat hele beroepsgroepen zoals tegelzetter verdwijnen, omdat dat vooraf in de fabriek met een robot gedaan kan worden.
Voor ROC’s is dus de vraag: Hoe kunnen we koploper blijven in deze ontwikkelingen? Studenten die net zijn afgestudeerd moeten op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen, want zij moeten het gaan doen. En dat is al een hele opgave.
Dat betekent bijvoorbeeld dat docenten zelf moeten worden bijgeschoold om les te kunnen blijven geven in die beroepen. Maar het vraagt ook van veel van praktijklokalen. De opleiding motorvoertuigen heeft nu een heel groot praktijklokaal om auto’s te onderhouden, scooters, maar dat is nog niet ingericht op elektrische auto’s. Maar misschien tegen de tijd dat we dat hebben gedaan, gaat het inmiddels al om zelfrijdende auto’s.”
Hoe kunnen beroepsopleidingen beter meebewegen met deze ontwikkelingen?
“De eerste vaststelling is dat er veel meer uitwisseling moet komen tussen ontwikkelingen binnen en buiten de school. Dat betekent dat ROC’s en bedrijven nauwer moeten samenwerken. Bijvoorbeeld doordat bepaalde gespecialiseerde vakken meer buiten de deur plaatsvinden. Of omdat bedrijven bepaalde – al dan niet tijdelijke – opleidingsruimten binnen het schoolgebouw gaan inrichten.
Het probleem is dat de meeste ROC’s nu niet open zijn: op dit moment heeft niemand heeft er iets te zoeken behalve de docenten en studenten zelf. Je merkt dit heel letterlijk aan de poortjes die bij de ingang staan, waarop alle studenten en docenten zichzelf inloggen bij binnenkomst. Maar ook aan de architectuur van het gebouw.
Een onderwijsgebouw dat meer in de praktijk verankerd is, moet een open en uitnodigend gebouw zijn waar ook anderen willen langskomen. Dit vraagt bovendien om nieuwe programma’s die het onderwijs versterken door samenwerking te faciliteren en iets te bieden aan bezoekers van buiten het ROC.”
Hoe pakken jullie dit aan?
“Er is niet één oplossing voor alle ROC’s. Per ROC moet je kijken naar het onderwijsprogramma, kwaliteiten van het gebouw en welke kansen er liggen voor samenwerking met de omgeving. Daarom zijn we binnen dit onderzoek uitgekomen bij het concept ROC Hub. De ROC Hub staat symbool voor een plek binnen het schoolgebouw die samenwerking tussen het ROC en andere partijen faciliteert. Dit kan per gebouw een andere vorm aannemen. Om een passende vorm te vinden, is het belangrijk om samen met het personeel van het ROC te kijken welke kwaliteiten het schoolgebouw al heeft, en welke initiatieven er al lopen om samenwerking met de omgeving te versterken.”
“Voor het ROC Heerhugowaard is het typerend dat er onder meer handel- en dienstverleningsopleidingen zitten. Dat betekent dat er allerlei faciliteiten zijn die ook interessant kunnen zijn voor bezoekers, zoals een restaurant, banketbakker, kapperszaak, café, etcetera. Bovendien ligt het gebouw op een fantastische centrale locatie voor allerlei samenwerkingen, namelijk op het scharnierpunt van woongebied en bedrijventerrein, naast het centrum en dichtbij het station. In combinatie met een initiatief dat al liep, namelijk de aanleg van een nieuwe conferentiezaal, ontstond tijdens één van onze workshops het idee voor een kwartiermaker; iemand die de conferentiezaal en flexwerkplekken aan buitenstaanders kan verhuren. Die is nu aangesteld en actief aan het bemiddelen.
Naast handel en dienstverlening biedt ROC Heerhugowaard verschillende techniekopleidingen zoals motorvoertuigen, houtbewerking en elektrotechniek. Hiervoor zitten aan de achterkant van het ROC allerlei werkplaatsen die grenzen aan een grote buitenplaats. Op de buitenplaats zouden bedrijven nieuwe technologieën kunnen testen. Duurzame technologie voor woningen bijvoorbeeld kan je hier ter plekke testen samen met studenten. En op de buitenplaats kunnen omwonenden dat ook bekijken: Hoe zit de techniek in elkaar? Hoe wordt dat in mijn huis geïnstalleerd?”
Wat zijn de volgende stappen van het onderzoek?
Voor het ROC Heerhugowaard hebben we nu samen met het personeel vier verschillende Hub-modellen ontwikkeld die we de komende tijd gaan realiseren en testen. Daarvoor gaan we in gesprek met potentiële partners, zoals de gemeente en geïnteresseerde bedrijven. Verder gaan we de ingrepen ontwerpen die de ROC Hub-modellen mogelijk maken binnen het huidige gebouw. Naast de ROC Hubs in Heerhugowaard ontwikkelen en testen we een methode om het concept ROC Hub ook op andere ROC-locaties te kunnen toepassen. Dat doen we om te beginnen met de andere locaties van het Horizon College in Noord Holland. Maar via het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Facilitair Samenwerkingsverband ROC’s presenteren we hierover op landelijke congressen. Ik kijk erg uit naar de creativiteit en goede ideeën van de medewerkers van het Horizon College om dit samen met hen te realiseren.”
*Het onderzoek ROC Hub wordt in het kader van de Open Oproep ‘Flexibele Leeromgeving’ ondersteund door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Hiervoor werkt Open Kaart samen met Atelier PRO, ICS Adviseurs, Dolf Broekhuizen en MDBS.
