Hoe kunnen noodzakelijke opgaven zoals het toevoegen van woningen, verduurzaming en klimaatadaptatie bijdragen aan het verbeteren van bestaande woonwijken? In Arnhem Zuid maakten we dit tastbaar. Met het oude rivierenlandschap als basis en de sociale kwaliteit van de openbare ruimte als toetssteen helpt de toekomstvisie om de benodigde investeringen in de komende jaren op elkaar af te stemmen.
Opgave
De Arnhemse wijken Elderveld, Kronenburg en Vredenburg staan niet op de lijst met aangewezen probleemwijken of aandachtsgebieden. Tegelijkertijd ervaren bewoners een geleidelijke achteruitgang van de wijk en een gebrek aan investeringen in onderhoud en vernieuwing.
Er liggen veel opgaven die de komende jaren tot uitvoering moeten komen. Om het maatschappelijk rendement van deze noodzakelijke investeringen te vergroten, is er nu dringend behoefte aan een gezamenlijk en samenhangend toekomstperspectief.
Hoe willen we dat Elderveld, Kronenburg en Vredenburg er over 20 jaar uitzien?
Projectdetails
Locatie
Elderveld, Vredenburg, Kronenburg – Arnhem Zuid
Opdrachtgever
Gemeente Arnhem en Atelier Rijksbouwmeester
Periode
September 2020 – Mei 2021
Type
Visie, stedenbouw, ontwerpstudie
Team
Jurrian Arnold en Pieter Graaff
i.s.m. KAW Eindhoven en Circulair Landscapes
Publicaties
Stel je voor...
Wat als de woningbouw geen bedreiging is voor het groen, maar een kans om de kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren? In overleg met vertegenwoordigers van gemeente, corporaties, ontwikkelaars, bewonersorganisaties en welzijnspartijen doken we in de identiteit, kansen en knelpunten van de wijken. We leerden dat veel bewoners zich verbonden voelen met de wijk en zich er graag voor inzetten, maar ook zorgen hebben over de toekomst. Het is belangrijk om aan te sluiten bij de latente kwaliteiten die het gebied in zich draagt:
1. De sociale structuur
Bij verschillende winkelcentra en voorzieningen in de wijk moet op termijn wat gebeuren. Juist deze plekken waar mensen hun dagelijks leven organiseren en de grootste kans hebben om elkaar te ontmoeten bepalen het karakter van een buurt. Voorwaarden zijn een herkenbare
identiteit, een aangename verblijfskwaliteit en een goede bereikbaarheid via aantrekkelijke en logische routes. Door herontwikkeling van deze ontmoetingsplekken met een combinatie van voorzieningen, appartementen en een goede openbare ruimte verbetert het aanzien van de wijk. Bovendien worden woningen toegevoegd op aantrekkelijke plekken voor mensen die een gezinswoning achterlaten.
2. De stedelijke structuur
Hoewel de geïsoleerde ligging van de wijken bijdraagt aan hun identiteit en oriëntatie, zien we een groot belang om de introverte en monotone structuur van de wijken op strategische plekken open te breken en meer te verbinden met het landschap en de rest van de stad. Binnen de wijken laat de structuur van woonblokken soms zoveel restruimte, dat onduidelijk is aan wie deze toebehoort. Dit prikkelt om verder te kijken dan verkavelingen en na te denken over collectieve vormen van beheer. Met gerichte ingrepen kan dergelijke toe-eigening worden gefaciliteerd.
3. De landschappelijke structuur
De eigenschappen van het oude rivierenlandschap liggen vlak onder het oppervlak en hebben onzichtbaar invloed op het watersysteem en de biodiversiteit. Terwijl Arnhem-Noord haar identiteit sterk ontleent aan het stuwwallenlandschap van de Veluwe, is de ligging in het rivierengebied voor Arnhem-Zuid op dit moment nauwelijks een thema. Door dit landschap weer beter beleefbaar te maken, ontstaat een rijkere groenstructuur en zijn de wijken beter bestand tegen hittestress, wateroverlast en biodiversiteitsverlies.
Stromen
Langs drie lijnen door het gebied hebben we de visie getest en uitgewerkt. Op de kruispunten van deze lijnen wordt zichtbaar hoe een integrale benadering van verschillende opgaven kan leiden tot ruimtelijke en sociale kwaliteit.
Op deze plekken zijn we ook dieper met belanghebbenden in gesprek gegaan om toekomsten te verbeelden en kansen aan te wijzen.
Onder de stoep stroomt de rivier
De wijken Elderveld, Kronenburg en Vredenburg zijn in de jaren 1970 en -80 gebouwd volgens de ideeën van die tijd. Maar de geschiedenis van dit gebied gaat veel verder terug, tot ver vóór de Romeinen. De rivier heeft dit landschap gemaakt. Vlak onder de oppervlakte ligt een bijzondere identiteit die bovendien aanknopingspunten biedt voor de opgaven van de nabije toekomst. De visie richt zich erop om verborgen kwaliteiten zichtbaar te maken.
Alle investeringen – van noodzakelijk onderhoud tot het toevoegen van woningen, van klimaatadaptatie tot sociale projecten – worden erop gericht de kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren. Zo kunnen het landschap en de geschiedenis mensen verbinden met hun omgeving en met elkaar. De relicten van het rivierenlandschap liggen erop te wachten om wakker gekust te worden. En zo de wijken sterker te maken in waar ze om geliefd zijn: rustig wonen in het groen, met voorzieningen binnen handbereik.
Meerwaarde
Dit toekomstperspectief laat de kwaliteiten zien die kunnen ontstaan bij een samenhangende aanpak. De komende jaren kan deze visie gebruikt worden ter inspiratie en als schatkaart voor het opzetten van projecten waar integraal wordt gekeken naar de opgaven die er liggen.
Belangrijk in de benadering is het denken vanuit activiteiten. De co-creatie vanuit het programma is een belangrijke en kansrijke manier om met bewoners betekenis te geven aan goed werkende ontmoetingsplekken en openbare ruimtes.
Locatie Project
Gerelateerd aan dit
toekomstperspectief
Projecten, nieuws en kennisartikelen gerelateerd aan de visie voor Arnhem Zuid:
