Veranderende boerenerven

Gebiedsontwikkeling
Klimaat en straat

Boerenerven zijn in beweging. Open Kaart begeleidt diverse boeren bij het maken van plannen voor hun veranderende erf. De uitdaging is om individuele wensen te koppelen aan lokale maatschappelijke opgaven. Zo komt samenwerking tussen erfbewoners, gemeentes, waterschappen en andere partijen tot stand. En zo draagt elk veranderend erf bij aan het platteland van morgen.

Ontwerpopgave

Boeren die stoppen met hun agrarische activiteiten willen vaak graag blijven wonen op de plek waar ze jarenlang hebben gewerkt. Het boerenerf wordt getransformeerd tot woonerf. Andere boeren veranderen hun bedrijfsvoering en zien meer ruimte voor bijvoorbeeld (agrarische) natuur.

In gemeente Voorst begeleidt Open Kaart diverse boeren in de initiatieffase van de transformatie van hun erf. Ontwerpend brengen we expertise op het gebied van landschap, cultuurhistorie, water en ecologie samen met wensen van erfbewoners en omwonenden om tot een breed gedragen plan te komen.

Projectdetails

Locatie
Polder Nijbroek, Gemeente Voorst, Nederland

Opdrachtgever
Particuliere grondeigenaren

Periode
Juni 2021 – heden

Type
Gebiedsontwikkeling, klimaatadaptatie, erfgoed

Projectleiding
Hanneke Stenfert

Partners
Lindeloof Tuin- en Landschapsarchitecten;
Romy Zwiers, landschapsarchitect; gemeente Voorst, waterschap Vallei en Veluwe, Agrarische Natuurvereniging VeluweIJsselzoom

Publicaties

Het erf als bouwsteen van het landschap

Wonen en werken, landschap en bebouwing, heden en verleden: op boerenerven komt het allemaal samen. De kenmerkende sterke verbinding tussen erf en omgeving kent vaak een lange geschiedenis. De verschijningsvorm heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld, meebewegend met veranderingen in het boerenbedrijf.

Ook nu zijn veel erven in beweging. Veranderingen in de landbouw en een gebrek aan opvolgers maken dat diverse boeren het initiatief nemen hun erf te transformeren.

Win-win-ontwerpen

Ook in gemeente Voorst, dat voor een groot deel uit landelijk gebied bestaat. Hier wordt geëxperimenteerd met beleid dat nieuwe woonfuncties of andere wensen van erfbewoners mogelijk maakt in ruil voor een bijdrage aan lokale opgaven op het gebied van water, landschap, cultuurhistorie en natuur. Dit noemen ze de ‘rood-voor-groen’ regeling, verwijzend naar het bestaande rood-voor-rood beleid.

Open Kaart begeleidt verschillende boeren in gemeente Voorst in het maken van plannen voor hun erf. Met kennis van de plek, brengen we de juiste expertise aan de keukentafel om win-win-ontwerpen te maken. Ontwerpen die zowel de initiatiefnemer vooruithelpen als bijdragen aan lokale opgaven.

Waterberging langs de wetering

Eén van de voorbeelden is een boerderij met gronden langs de Nijbroekse wetering. In ruil voor een bouwkavel wordt de monumentale boerderij landschappelijk beter ingepast met bebossing en een boomgaard. Daarnaast wordt langs de wetering een ‘klimaatmantel’ gemaakt: een natuurvriendelijke zone waar water geborgen en vastgehouden kan worden.

Versterking van het slagenlandschap

Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van nieuwe woonerven op de gronden van twee stoppende boeren. In ruil voor de bouw van de woningen – ook voor starters -, wordt het kenmerkende slagenlandschap van polder Nijbroek verrijkt met stukken bos, kruidenrijk grasland, hagen en bomenrijen.

Kleine bijdragen aan het landschap van morgen

Kenmerkend voor de kleine transformaties is de verknoping van maatschappelijke opgaven. De veranderende erven dragen op eigen wijze bij aan versterking van het landschap, cultuurhistorische kwaliteiten, klimaatadaptatie, verbetering van de biodiversiteit en de woonopgave. Het zijn daarmee elk bouwstenen voor het landschap van morgen.