Zin en hulp op een plek die je bijblijft

Ruimte voor ontmoeting

In De Ark in Amsterdam Noord worden sinds 2022 geen zondagse kerkdiensten meer gehouden. In plaats van het kerkgebouw te sluiten, zoeken de Protestantse Kerk Amsterdam en de Diaconie Noord naar een doorbestemming die recht doet aan de betekenis van de kerk voor de stad. Open Kaart helpt hen de toekomst van het gebouw als Diaconaal Centrum te verkennen en vorm te geven. De eerste stap is het transformeren van de kerkzaal tot een Sociale Markt, waar mensen met een krappe beurs kunnen winkelen bij de voedselbank, kledingbank en sociale kruidenier.

Ontwerpopgave

Hoe kan kerkgebouw De Ark zich ontwikkelen tot Diaconaal Centrum? Welke activiteiten en identiteit hoort daarbij en hoe krijgt dit ruimtelijk vorm in het gebouw?

In dialoog tussen eigenaar, huurders en gebruikers is gezocht naar een passend en samenhangend toekomstperspectief. Onderdelen daarvan worden stapsgewijs uitgewerkt en gerealiseerd.

Projectdetails

Locatie
Aakstraat 60, Amsterdam

Periode
februari 2021 – heden

Type
Transformatie, Kerk

Projectleiding
Pieter Graaff

m.m.v.
Jurrian Arnold, Cassidy Schultz, Sophie Lok, Berthel van het Goor, Okan Yilmaz

Ontwerpbenadering

Naast de kerkzaal beschikt het gebouw over veel verschillende ruimtes en was daarmee bij oplevering een van de grootste kerkgebouwen. Initiatieven die aan de kerk gerelateerd zijn vinden er hun plek, ook worden ruimtes verhuurd aan een thuiszorgorganisatie en verloskundigenpraktijk en zijn er enkele woningen. Dit biedt veel verschillende zoekrichtingen voor de toekomstige identiteit van het gebouw. In een workshop zijn uiteenlopende scenario’s besproken, variërend van inspiratiecentrum voor werk en zingeving, tot voedselkas of het toevoegen van woningen op het dak van de ruimtes rondom de kerkzaal.

De workshop leidde tot een focus op de Ark als levendige marktplaats. Praktische hulp, inspiratie en zingeving komen hier samen, met ontmoeting rond eten als verbindend thema.

Er blijft ook ruimte voor stilte, religie en muziek. Het is een unieke plek met een sterk, sociaal verhaal. Een plek waar je laagdrempelig kunt landen; waar je jezelf terugvindt onder vreemden.

Sociale Markt

In de kerkzaal is ruimte gemaakt voor winkelruimtes van de Sociale Markt, waar bewoners met een kleine beurs terecht kunnen. De voedselbank, de kledingbank van het Leger des Heils en de Sociale Kruidenier (voor o.a. schoonmaakmiddelen en lang houdbare artikelen) hebben er een plek. Anders dan bij andere voedselbanken krijg je hier geen krat met eten mee, maar kies je zelf in een mini-supermarkt welke ingrediënten je mee wilt nemen. Het tegengaan van eenzaamheid en laagdrempelig financieel advies zijn ook een belangrijk onderdeel van de Sociale Markt. Naast de kerkzaal wordt daarom door vrijwilligers ook de ontmoetingsruimte opgeknapt.

Winkelruimtes in de kerkzaal

Om de Sociale Markt in de kerkzaal onder te kunnen brengen, was de vraag om opslagruimte te realiseren. De rekken met voedsel en kleding konden dan op de marktdagen in de kerkzaal worden uitgestald. Door deze opslag vorm te geven als tribunemeubel doet dit geen afbreuk aan de kerkzaal, maar biedt het juist meer gebruiksmogelijkheden. Op dagen dat de Sociale Markt gesloten is kan de tribune gebruikt worden bij concerten, lezingen en rouw- en trouwdiensten. Ook zijn de balkons aan weerszijden van het orgel op deze manier toegankelijk geworden. De tribunes zijn zo ontworpen dat de winkeldeuren nauwelijks zichtbaar zijn als er geen markt is. Ook is extra rekening gehouden met isolatie om geluidsoverlast van de koelingen tijdens concerten, koorrepetities of meditaties te voorkomen.

Tijdens het ontwerpen bleek de ruimte onder de tribunes groot genoeg om niet alleen opslag, maar zelfs een vaste winkelopstelling te realiseren. Bezoekers kunnen met een karretje door deze ruimtes lopen om te winkelen. De buitenkant én binnenkant van de winkelruimtes zijn afgewerkt met berken multiplex. Geïntegreerde verlichting en mechanische ventilatie dragen bij aan de verblijfskwaliteit. Nieuwe entreedeuren in de gevel van de kerkzaal zorgen ervoor dat de bevoorrading niet via de ontmoetingsruimte hoeft te gebeuren.

Eén van de dromen bij de toekomstvisie was dat verschillende leefwerelden in De Ark met elkaar in aanraking komen. Kort omschreven als ‘Máxima ontmoet er minima’. In november 2022 werd dit vrij letterlijk werkelijkheid.

(foto: Oranjefonds)

Toekomst

De realisatie van de Sociale Markt is een begin van de stapsgewijze ontwikkeling van het voormalige kerkgebouw. Momenteel wordt onder meer onderzocht of het mogelijk is om woningen toe te voegen op het dak van het gebouw, waarmee een actieve leefgemeenschap betrokken kan worden bij de diaconale activiteiten in de Ark.